Песната од рекламата на ти-мобајл (you and me and everyone we know)

Со цел спречување на понатамошен резил и блам на Македонија поради наши сограѓани кои по форуми ја бараат „песната од рекламата на ти-мобајл“

...I've heard that Sarah said to Maria that Oskar
and Fredrik found out that Julia...

прашувајќи дали таа озборувачка „балада... е можеби божиќна песна“, објавувам дека се работи за песната на Швеѓанката со јапонско потекло Маја Хирасава (Maia Hirasawa) „You and me and everyone we know.“ Се наоѓа преку Лајмвајер во барем две верзии.

Немојте да сте ја симнале песнава

Песната е насловена токму така, а содржи поучна лекција за потенцијалните осомничени прекршители на законите за авторски права... од Виерд Ал Јанковик (оригинално било Јанковиќ, дедо му и баба му биле Југословени). Чоекот има поставено урнебесна збирка од негови клипови на Ју тјуб.

Интересни настани во Точка неделава

Неделава екипите поврзани со Точка баш обезбедуваат интересна понуда:

• понеделник (вчера) имаше проекција на јапонскиот филм „Стил на преживување 5+“ во рамките на Сподели кино од Слободен софтвер Македонија фич’ринг Би како селекторка.
• среда (утре) на пладне ќе има објава на овогодишните победници од конкурсот „Новите“ со журка вечерта
• во четврток ќе има авторска вечер на Алекс Букарски, минатогодишниот победник на истиот конкурс. Неговата дебитантска книга објавена на веб ги руши рекордите на „тираж“ - број на симнувања, особено во споредба со стандардните тиражи на печатени книги во Македонија
  
• и во петок, концерт на Али Баба и Сефердин, кои исто така објавуваат дигитално

На првото бев и иако филмот траеше неочекувано долго, беше доста забавен. Очекувам и другиве настани да поминат супер и стимулативно, иако заради обврзаност не планирам да ги посетам баш сите.

Тешко е да се биде бог

Две неповрзани дела со ист наслов, обете препорачливи. Ги поврзува и тоа што доаѓаат преку и од руски извори. Првото, кое ме потсети на второто, е видео клипче насловено „Трудно Быть Богом“ кое веројатно не е направено таму.

Второто е книгата „Тешко је бити бог“ од браќата Аркадиј и Борис Стругацки, едни од најпознатите автори на научна фантастика од Русија, а богами и од целиот бивш Советски Сојуз, која како што може да видите, во Македонија влезе во времето на СФРЈ преку српски превод.

Романот е дел од циклус во кој се раскажува за ситуација обратна од онаа во „Ѕвездени патеки“ - земјата праќа „прогресори“, луѓе кои се мешаат во внатрешните работи на други планети со цел да предизвикаат напредок. Се очекува да излезе и филм според книгата.

Зошто Алан Форд е светски познат само у наше село?

Како надоврзување на текстот за тековната ситуација со Алан Форд, од Мечето Ушко добив едно прашање што постојано му се провлекува низ животот:

Што мислиш, зошто Алан Форд како италијанска продукција имаше огромна слава во скоро цела бивша YU (еве нас одредени фанови уште нè држи), осредна популарност во Италија, а речиси никаква забележителност во САД, иако знаеме каде се случува дејството на стрипот.

Веројатно се работи за геополитички причини. ;-)

Прво, локацијата на стрипот не е важна. Има дела кои се случуваат во минатото, па веројатно не би биле читани од луѓето чие време го опишуваат. Така и Њујорк од Алан Форд е повеќе гротескна метафора за урбаниот живот во главата на читателот, првенствено италијанскиот читател, кој има многу повеќе заеднички работи со бившо-југословенскиот колега отколку со оној од САД.

Во текстот на темата за присуството на Алан Форд само во Италија и бивша Југославија, со неуспешен обид за пробив во Франција, атрибуиран на Александар Зограф, се споменува дека бившо-Југословените во Канада, на чудење на локалните стриповски книжари, барале два таму непознати ликови: Алан Форд и Корто Малтезе. Но, не пишува зошто.

Оваа мистерија не ја разрешува ниту есејот за Алан Форд „Наивец во светот на злите“ од Томислав Османли, објавен во неговата книга „Стрип, запис со човечки лик“ кој заклучува дека:

Пораката што неутешно извира од црнохуморниот стрип за Алан Форд и компанијата е неумолливо едноставна: не е се така црно како што на прв поглед изгледа. Поцрно е.

Ми се чини дека ваквиот пристап баш и не бил погоден за пробив на американскиот пазар во седумдесеттите, кога стриповите воглавно ги сметале за детска работа (суперхерои), Крамб и сличните црнохуморџии работеле во длабок андерграунд, а почетокот на пробив на странски стрипови преку Хеви метал и мангата бил оддалечен барем една деценија. Од повеќе извори се стекнува впечаток дека по заминувањето на Магнус со 75 епизода (значи, некаде 1974), Бункер го држел серијалот на автопилот, без голем ентузијазам.

Можеби не се ни обиделе. Всушност, единствен пример за преведено италијанско „рото-романче“ за американски пазар што сум го видел се неколку специјални епизоди на Марти Мистерија, Дилан Дог и сл. што ги има издадено Дарк хорс комикс. И тоа со сосем друг имиџ од оној „за широки народни маси“ со кој се продаваа во бивша Југославија. При тоа, како и за мангата, мислам дека важна улога во создавањето на лојалност кон брендовите има и големиот број продолженија низ кои се впива атмосферата, што е тешко да се постигне во ненавикната средина, како гореопишаната.

Тековната ситуација со Алан Форд во Италија, Хрватска и Србија

Во Италија, Макс Бункер непречено ги објавува стриповите Алан Форд секој месец веќе 39 години. Последната епизода што ја имам видено е бр. 460 (Heil Hitler), во која на некој начин претставува омаж на бр. 19 (Trojica iz Yume) во која Боб, кој игра во претстава за Хитлер, повторно го насанкуваат неговите тројца браќа.

За разлика од епизодите помеѓу бр. 200 и 300, во кои се рециклираа едни те исти мотиви и здодевни финти, во најновите епизоди главна улога имаат Алан и извесна Минует, додека остатокот од групата се најчесто епизодисти.

Во основа приказните за нивните преживелици се менуваат со епизоди засновани на класични книжевни или драмски дела, или како специјални броеви или како прераскажување на учество во бродвејски драми организирани од Тобија Квантрил. Нови елементи се тоа што Минует има некои магиски способности (или ај да речеме јака хипноза) и што злосторствата се прилично крвави. Легендарната цвеќарница е јавно седиште на „Детективска агенција ТНТ“.

За октомври беше најавено и „предвремено“ излегување на епизодата бр. 500 како специјален број, која инаку би требало да излезе во февруари 2011 - што е интересен маркетиншки трик.


Овие епизоди ги црта Дарио Перуча (Dario Perucca), кој низ годините има развиено чист стил близок на зрелиот Магнус, кој на нашата публика познат од епизодата бр. 200 (Hik, hik, hura) - онаа во која ќе се открие дека Број 1 е жив и дека се криел поради заговорот на Велики Цезар.

По терк на Италија и хрватскиот Стрип-агент има плодна продукција низ неколку серии. Најновите епизоди одат преку серијалот „Екстра“, со бела позадина на насловните, а се издаваат и репринти на најстарите, почнувајќи од првата преку серијалот „Класик“, со жолта позадина - и тоа во мек и тврд повез. Имало и специјални броеви , а неодамна е почнато и издавање на некои избрани епизоди во колор, со малку поголем формат. Овие изгледаат прилично добро.

Со „белите“ се дојдени до 440 епизода (Tajanstvena žena), а со „жолтите“ до 57 (Skok u prazno) - скоро сите одлични и според финтите и според оригиналниот цртеж на Магнус, кој е со нешто појак туш. Овие изданија се достапни и во Босна и Херцеговина. Од оваа серија има излезено 17 епизоди, од кои шеснаесеттата е прераскажување на Моби Дик.

Како и во Италија, и во Хрватска повторно се објавуваат и Максмагнус, во тврд повез.

Во Србија, Колор прес груп има продолжено каде што распадот на Југославија ја прекина оригиналната серија на хрватски Вијесник. Изданијата од оваа серија се достапни и во Македонија еден месец подоцна. Последната епизода која е стигната е бр. 300 (Primamljiv poziv), која во Италија е првпат објавена во јуни 1994. Прилично е квалитетна и според цртежот на Перуча и според хуморот. Во неа конечно се разрешува мистеријата со Манџа, започната при крајот на осумдесетитите и не би требало да ја пропуштат некогашните колекционери. Тие исто така објавуваат и серија специјални броеви посветени на прераскажаните класици.

Цените на обична епизода во Италија се 2,5 евра, Хрватска 15 куни, Босна 3,7 марки, Србија 70 динари и Македонија 30 денари.

Истражувачки приоритети за Балканот

Учествував во анкетата на проектот СКОР за истражувачки приоритети за Албанија, Босна и Херцеговина, Македонија и Србија. Доколку ве интересира наука и развој, учествувајте и вие, со неа потоа се даваат совети кај да се трошат парите на ЕУ на тие теми за нашиот регион.

Потоа малку се замислив, ама не можев да додадам - тестирањето не е за пишман-аџии. Имено, голем дел од проблемите на Балканот доаѓаат од „неразрешени“ историски прашања, кои се всушност неразрешливи со денешниве технологии. Повеќето од нив се однесуваат на идентитетот на личности и групи кои живееле на овие простори и денес се користат во меѓунационалистичките расправии како „историски“ „аргументи“ за последователно крвопролевање. При тоа, доаѓа до „својатање“ (срп.) односно „присвојување“ на видни личности. Примери:

1. Александар III Велики - Грк, Македонец, Албанец...
   
2. Крале Марко - Србин, Македонец, Бугарин
3. Ѓерѓ Кастриоти Скендербег - Албанец, Македонец, Црногорец, Србин...
4. Браќата Миладинови - Македонци, Бугари
5. Григор Прличев - Македонец, Бугарин, па дури и Грк (наградените поеми ги пишувал на грчки)
6. Милтон Манаки - Влав, Грк...
7. Гонџа Бојаџиу, Мајка Тереза - Албанка, Влаинка... итн.
   

Прв приоритет за разрешување на прашањето на идентитетот на овие и сличните прашања би било инвестирање во следните технологии

• времеплов - да се донесат „дотичните“ и лично да се прашаат во која етничка група ексклузивно би припаѓале сега, за која партија би гласале и сл.
• масовно генетско тестирање - низ светот има низа проекти кои со земање малку ДНК овозможуваат точно определување на „семејното стебло“ од себе до митохондриската Ева или епсилон-хромозомскиот Адам. Цената им е околу 100 евра по тест. Така, за Македонија би требале едно 200 милиони евра. Со мало делче од таа сума може да се изгради локален генетски институт кој со многу помали трошоци би го опслужувал целиот регионален пазар. Па да видиме колку сме навистина различни.
  

Онаа работа наместо онаа скала

На некои радија тече реклама против сексуална злоупотреба на работното место која започнува (од прилика) со зборовите:

Некои жени мора да ја поминат онаа скала за да ја задржат работата...

Мислам дека тој израз „онаа скала“ е тотално промашен во македонски контекст. И ако го преведувале од јазик кадешто има значење, не требало да го увезат буквално, туку да го употребат „онаа работа“. Така и звучи поинтересно:

Некои жени мора да ја направат онаа работа за да имаат работа...

Партија и Персија

На ТВ Телма денес се прикажува дводелниот филм „Клеопатра“, во чиј превод се провлекува една крупна грешка. Секогаш кога ликовите ќе изговорат „Партија“, во преводот стои „Персија“.

Иако за нив сеуште нема напис на македонската википедија, на секој полуупатен во историјата на стариот век треба да му е јасно дека Партија (Parthia) е посебна цивилизација од античка (Ахаменидска) Персија.

Иако обете империи покривале слични територии (Persia) чие јадро бил денешен Иран, Парќаните (Партијаните?, Партијците?) ги победиле Селеуктидите (потомци на еден од наследниците на Александар Македонски, освојувачот на Персија) и функционирале како светска суперсила во времето на доцната Римска република и царството. Да се поистоветат е аналогно на поистоветување на Византија и Отоманското царство.

Стрипчето за Криејтив комонс на македонски достапно на нет

Дигиталната верзија на стрипчето за Криејтив комонс е достапна во ПДФ формат на порталот за авторски дела објавени со користење на овие лиценци.

Првичната верзија на англиски е достапна на американскиот сајт за Криејтив комонс.

PS
Ако имате блог лиценциран под Криејтив комонс, може да го искористите порталот за дополнителна промоција. Пријавете го во базата на линкови.

Промоција на книгата „Скриена Македонија“-Лондон, вторник, 4.12.2007

Книгата „Скриена Македонија: мистичните езера Преспа и Охрид“ ќе има промоција во Лондон на 4 декември 2007 (вторник).

Книгата е многу искрена и информативна. Доколку имате пријатели таму, поканете ги на промоцијата, со која директно се промовираат и убавините на нашата земја, како и соседните - сосе разнообразноста на народи и култури кои живеат околу езерата.

Авторот Кристофер Делисо е новинар и патеписец, кој е и автор на некои од новите, сеуште необјавени, водичи на „Лоунли планет“ за Балканот.

За линкот дознав од Макњуз, а го има и на Кајмак.от.

Најава: Трета меѓународна конференција е-Општество.Мк

Третата меѓународна конференција „е-Општество.Мк“ ќе се одржи во Скопје, Македонија на 29 и 30 ноември, 2007 г. Оваа година фокусот на конференцијата е креирање и обезбедување на околина за инклузивна е-власт, во Македонија и регионот.

Процесот на пријавување за учество на конференцијата е отворен до 16 часот, 26 ноември 2007 година (понеделник). Пријавувањето се врши преку формулар поставен на веб-сајтот на конференцијата.

Ти нам нова технологија, ние тебе сексуална робинка

Новата реклама за сокови од Вива се пренесува и порака која е сосем во согласност со тековните случувања кај нас (Младите сè повеќе се впуштаат во проституција, а сексуалните работнички се меѓу најдискриминираните општествени групи):

Сиромаштијата и неможноста на родителите да ги задоволат потребите на своите деца е основната причина за проституција помеѓу младите.

Адолесцентите на возраст од 13 до 25 години прво даваат сексуални услуги за подарок, а не ретко стануваат жртви во ланецот со трговија на луѓе.

Во рекламата, група Индијанци доаѓаат во „каубојски“ град и на шерифот (маж на педесетина години, со побелена коса) прво му нудат 50 коњи, а потоа и една млада девојка за да им ја каже „тајната на напивката“. Девојката со чие тело се тргува е згодна и заводлива и на крај сите се среќни.

Во сабота вечерта на Телма го даваа филмот „Малиот голем човек“, со Дастин Хофман во главната улога, токму на тема геноцидот врз последните слободни индијански племиња - малку поинаква слика од идиличната реклама. Ептен препорачлив! До душа, преводот беше толку лош, што цело време одвлекуваше внимание од содржината со апсурдноста на грешките.

И во реалниот живот имало „напивка“ за навлекување на Индијанците, но не било сокче, туку алкохол. Алкохолот на многумина од луѓето чиј начин на живот бил уништен заедно со голем дел од роднините, а во наредните неколку генерации биле затворени во своевидни концентрациони логори (резервати) им претставувал утеха и причина за побрзо лично уништување...

Препорака за Канализација: Сабота на хоророт...

Читајќи го постот на Канализација: Сабота на хоророт и на даунлоудот ми текна дека има еден одличен филм за атмосферата што ја опишува Владо: „Ноќна стража“ (Ночной дозор, Night Watch) на Тимур Бекмамбетов, познат и како прв руски филм со специјални ефекти по холивудски стандарди.

Она што особено ми се допаѓа во филмов, покрај одличните костими, е и користењето на елементи на (условно речено) словенска митологија - детали што додека ги гледав ми се чинеа благо познати и асоцираа на бајките што се одвиваат по шуми. Наспроти тоа, „Ол муви“ вика дека филмот „не е за деца“.

PS
Постои и истоимена слика од Рембрант, од пост-витешко време. Луѓето на неа се „обични“ граѓани членови на холандска „територијална одбрана“.

Ќе ги сотреме, како и другите....

Како поминува времето, така бројот на приматите - роднини на нашиот вид Homo sapiens sapiens, или во превод „Ептен паметен човек“ се намалува. До пред неколку десетици илјади години сме ја делеле планетава со други хоминиди, како неандерталците, ама набргу откако стапиле во контакт со нашите директни претци, „ги снемало“.

Слично е со наредниот степен на генетско сродство, братучедите „големи мајмуни“ (анг. apes), а и малите (мonkeys) во последниве неколку децении. Ги ловиме поради нивното месо или ги истребуваме затоа што ни треба нивната територија. Во некои случаи, постојат сомнежи дека нивните убиства се дел од разработена шема за манипулација со медиумите и искористување на наивните душегрижници.

Некои од нив се обидуваат да возвратат. Други, се обидуваат да избегаат од концентрационите логори кои ги нарекуваме зоолошки градини - безуспешно, изрешетани од полицијата. Пред повеќе од три години запишав:

Ако набрзо не еволуираат и го преземат светот, нема да има дела (од потомците или преживеаните,) како „Корени“ или „Ноќ“. Кога ќе ги испоубиме, ќе правиме компјутерски симулации со кои ќе ги интерпретираме нивните животи, или тажни филмови како за американските Индијанци. Да ја добиеа нацистите Втората светска војна, дали „чистите ариевци“ од нивната далечна иднина ќе пишуваа тажни приказни и ќе снимаа трагични филмови за проклетите но романтични „раси“ на „подлуѓе“?

Убав, моќен... со неоригинална реклама

Новата реклама за Беемве (BMW) има повеќе смисол ако го имате гледано цртаниот филм Јуранесик, реклама од француското студио Гобелинс направена за фестивалот за анимација во Анеси од 2002 година:

Што бидна со дебатата за мега-издавачките проекти?

13.10: Владата објавува дека ќе даде поддршка за три издавачки проекти
14.10: Развигор советува проектот да го насочат како за 21, а не 19 век и преку дигитализација да се поштеди некоја шума
15.10: Букарски праќа отворено писмо до Премиерот на темата...
15.10: ...и добива поддршка од Јанко, Вуна, Фемгерила, Рибаро и неколку други блогери (чии постови не ми се отвораа, па не ги линкам)
30.10: Коља предупредува „ситнопиљарска логика“ да не се меша со „висока култура“
30.10: Букаро чека одговор од Премиерот...

И? Испадна нешто од оваа дебата?

Баш внимателно ја следев ТВ-рекламата која трае мнооогу минути и тој „средношколецот“ што личи постар од сестра му апсолвентка, иако рече дека: „...парното поефтини, а струјата е субвенционирана за сите...“ не го вброи издавачкиот проект во владините постигнувања.

Телефонски кодови од разни земји

Ви се случило да добиете повик или смс од странство, а да не знаете кој ви се јавува, ниту од која земја?

- Одговор на второто прашање може да добиете од списокот на меѓународни телефонски кодови, односно повикувачки броеви по земји. Кога сте веќе тука, пишете им на авторите да не нè фајромизираат.

Почит за ѓубреџиите (на патот кон ЕУ)

На фотографијава е полица со играчки од продавница во Ајндховен, Холандија. Ми се виде интересно што два од трите најдобри европски брендови за играчки во вид на човечиња, Плејмобил и Лего, во својот асортиман имаат вклучено ѓубреџии.

О, како и третиот, Папо, и тие два имаат и играчки на секакви други теми, од природонаучни, преку историски до научнофантастични. Она што ме импресионира е дека се застапени и секојдневните професии, со ликови меѓу кои има и жени и деца, овозможувајќи им на децата да здобијат далеку пошироки воспитни придобивки.

На времето (околу 1979 г. кога имав пет години) во Македонија беа достапни Плеј-биг, згаснатиот конкурент на Плејмобил, кои одеа со сличен пристап - се сеќавам дека имав работник на патишта (сосе крамп, флуересцентно пончо и оној конус за сигнализација). Сметам дека би било од национален интерес на децата на Македонија да им се овозможи пристап кон ваквите егалитаристички играчки, наместо само такви кои служат за романтичарско-милитаристичко индоктринирање.

Википедија влегува во македонскиот мејнстрим

А1 објавиле дека Википедија влијае врз перцепцијата на статус за јавни личности, што веројатно ќе придонесе за дигање на свеста. Пријателката што ме извести за ова додаде:

„Сеа одма ќе видиш сите политичари ќе се изредат на вики.“

Јас уште на времето (март 2006) промовирав позитивен пристап во оваа насока: „Елена на Википедија (М2, кај сте?)“, арно ама не се сетија одговорните да поддржат.

Деновиве ми се интересни некои не-баш стандардни форми за користење на „вики“ во светот, како за оживување на „мртви“ јазици или промовирање на мали земји на англиски јазик, преку контролирана уредувачка политика.

Џампстајл - нов европски тренд

Џампстајл (jumpstyle) е вид на техно-танц за кој Холанѓаните велат дека се појавил во „Холандија и Белгија“, а Белгијанците дека се појавил во „Белгија и Холандија“.

Личи дека потекнува од некои нивни народни танци. Кај да е, може ќе го видиме на Евровизија, штом веќе се шири и по школи и по други западноевропски земји.

Дигитални клубови во Македонија

На мапава се претставени дигиталните клубови кои низ РМ ги има отворено Фондацијата Метаморфозис.

View Larger Map

Распродажба на болката?!

Повеќето македонски весници со веб-сајтови ја прекинаа праксата да чекаат до наредниот ден да ги објават вестите од тековниот и на насловната страница попладнево имаа објавено вест за смртта на Тоше Проески.

Крајно време беше да им текне (веројатно можеби виделе еден од друг) дека веб-сајтовите не мора да им служат само како дигитална архива за дел од написите од печатените изданија. Штета што со ваков повод. А Тоше создаде толку поубави прилики, па и многу неодамна, со добротворниот концерт за собирање средства за училиштата.

Дискусијата кај Анти за експлоатацијата на смртта на познати личности (конкретно музичари) е поврзана и со една стара (1978) песна на српски - „Распродаја бола“ (mp3).

МК-сајтовите за вести на колена поради смртта на Тоше

Слично се случи и дента кога погина претседателот Трајковски - повеќето македонски сајтови за вести не беа достапни, оти изгледа беа преоптеретени со барања за пристап од читатели во врска со погинувањето на Тоше.

A1 пред неколку минути постави обична ХТМЛ страница со веста како насловна, со што штеди локални компјутерски ресурси и проток, а истовремено овозможува на повеќе луѓе да ја прочитаат.

Ова е редок пример на адаптабилна реакција. МИА има тајм-аут (преоптеретеност), а Макфакс е недостапен (моментално им пристапувам од Холандија).

За разлика од самостојните веб-изданија како Он.нет и Иди види, на веб-сајтовите на печатените весници нема ни трага од веста. Ако биде како во претходниот случај, ќе чекаат до утре да ја објават...

Греота. Не сме само луѓето шокирани.

Како Владата да постиге успех со трите издавачки проекти

Премиерот Груевски најавил три издавачки проекти за подигање на културното ниво во земјава:

Владата на Република Македонија ќе финансира објавување на 60 тома македонска книжевност, ќе помогне да се издаде по една книга од сите автори кои во последниве 100 години добиле Нобелова награда и ќе направи превод на околу 500 книги кои се користат на петте најпознати универзитети во Англија, САД, Франција и во Германија.

Идејата изгледа одлично, а за да има вистински ефект и одек, сметам дека треба да се
обрне внимание на следните нешта:

• „Класичните“ дела на домашни автори што ќе влезат во избор за реобјавување да бидат вклучени под услов сопствениците на авторски права да дозволат нивно објавување на интернет за некомерцијални цели. Така ќе им се помогне на оние кои сакаат да го користат македонскиот јазик и нема да имаат пристап до самите физички книги да го стекнат или усовршат своето знаење. Таква целна група ни е скоро цела дијаспора. Со ова ќе се помогне и во обезбедување дефицитарните содржини за учениците кои ќе ги користат придобивките на проектите како „Компјутер за секое дете“.
• Дигитализацијата има и друга предност - кој има простор за 60 нови книги дома? Треба и цел нов шифоњер да се купи - а има полесно решение - ЦД или ДВД. Подобро е да се вложи и во конверзија на делата во разни формати за е-книги, да може да се читаат на секакви уреди, особено мобилни.
  
• Со оглед на квалитетот под знак прашалник (ако се толку добри, што не се пробиле во светот досега) и политичката искомпромитираност при изборот на „бардови“ во минатото можеби ќе бидат доволни и 6 тома, а не 60. На пр. од случаите со Ченто и Јован Котески дознавме дека и некои од највидните дејци станале највидни по други линии, а не некој објективен книжевен.
• Парите за препечатување на ангро на книги што никој ионака не ги чита во последниве 50 години и од кои веројатно постојат купишта непродадени по депоа на издавачките куќи е подобро да се пренасочат за квалитетен превод на навистина квалитетните автори (да речеме, Петре М. Андреевски) на светските јазици и дистрибуција на тие книги преку големите книжарски фирми или универзитетски библиотеки.
• Да има јасна отчетност во однос на тоа каде ќе отидат парите. Ако некои издавачи произведат преводи со низок квалитет најмувајќи инфериорни преведувачи за да лапнат од разликата во цена, прво да мора да ги вратат парите што државата ќе ги вложи во тоа издание, а потоа да мора да ги издадат делата со квалитетен превод.
  

Македонскиот мејнстрим против феминизмот

Додека во белиот свет феминистички авторки добиваат нобелови награди, кај нас добро етаблираните музичарки Калиопи Букле и Олгица Христовска кои „ни подариле“ нова песна насловена „Мирише нам љубав“ за која сакаат да стане „химна на сите жени“. Арно ама:

Олгица: Жената е жена само ако има вистински маж покрај себе. Сега, да се разбереме, за да не се свати дека оваа песна е феминистичка. Песната зборува за чистата љубов - кон денот, кон сонцето, љубов кон вистинскиот пријател, моќ да се препознае сето тоа околу нас и во исто време да се сака и негува.

(според интервјуто со обете во „Теа модерна“ од 10.10.2007)

Се бара: книгата „Стратегиски менаџмент“ од Шуклев и Дракулевски

Ја барам, на заем или за откупување, книгата „Стратегиски менаџмент“ од проф. д-р Бобек Шуклев и проф. д-р Љубомир Дракулевски, издание од 2001 или поново.

Рок: најдоцна до сабота 13.10.2007. - јавете се на razvigor ет gmail.com или оставете коментар - ќе стигне известување за тоа на истата адреса.

Ја немаше по книжарниците низ центарот на Скопје, a поради празнициве не работи ни Економски факултет во чија книжарница наводно ја имало.

Расчистување со меѓународната уцена со ајварот

Денес купив ајвар од Бонум само заради тоа што го викаат „ајвар“, а не „ајвЕр“ како оние од Випро, кои важат за најквалитетни - наводно попржен бил нивниот ајвар.

Ми падна криво кога на гондолата за ајвари во Веро на прв поглед единствен ајвар, со А, беше некојси странски, а македонските беа со Е. Кога го видов тој од Бонум се израдував.

Со оглед на тоа што сметам дека кој и да го регистрирал зборот „ајвар“ како заштитен знак - немал право, како што никој нема право да регистрира генерички имиња на храни како свои (меѓу кои и зборовите „леб“, „мастика“, „боза“ итн), решив да дадам поддршка на Бонум во спротивставување на главниот тек за мислењето во однос на овој тивок спор околу интелектуалната сопственост.

Сигурен сум дека ако некој ги тужи за користењето на зборот ајвар ќе го изгуби спорот, ако не во Македонија, тогаш на некоја повисока судска инстанца. Но колку што сваќам, голем број македонски производители се плашат воопшто да влезат во судница, па се откажуваат од и го видоизменуваат своето во овој своевиден „спор со името“.

Развигор на Панорамио

Отворена е испостава (што би рекле во Алан Форд: подружница) на Развигор на Панорамио.

Ја пуштив во промет пред два месеци, со цел да промовирам фотки од Македонија за Гугл ’рт. Ако го поминат модерирањето, фотките се достапни за јавноста за од прилика толку време.

Црниот (канадски) сомот и каубојство

Кога Алана Мајлс во 1989 година ни се појави на малите екрани, ретко кој можеше да претпостави дека не е од Југот на САД туку од нешто посеверната Канада!

А логично е: обете територии имаат одлична храна, гостопримливи луѓе, етничка разновидност. Башка, по каубојство не се знае која е пофраерска! Еве и Шинаја Твејн да ти била Канаѓанка. Јаки спотови прави и таа.

Сара Мек Лахлан: Градење мистерија (О, Канада!)

Канадската тактика на подготвување убави работи во тајност ја илустрира и баладата „Градење мистерија“ (Building a Mystery) од емотивно балансираната Сара Мек Лахлан од 1997.

Весела канадска филозофија со Аланис Морисет

Безгрижната песна за „раката у џеб“ не се однесува на онанија, туку убаво го одразува позитивниот ставот кон душманите (вклучително и оние кои не ти признаваат сешто):

I'm broke but I'm happy
I'm poor but I'm kind
I'm short but I'm healthy, yeah
I'm high but I'm grounded
I'm sane but I'm overwhelmed
I'm lost but I'm hopeful baby
What it all comes down to
Is that everything's gonna be fine fine fine
I've got one hand in my pocket
And the other one is giving a high five

Опеан од канадската егзистенцијалистичка интелектуалка и спортистка Аланис Морисет, светската (!) поетеса на пост-тинејџерската анксиозност, во песната „Hand in my pocket“ како дел од одличниот албум „Мала незнамкаква пилула“ (Jagged little pill).

Еее, сонародничката Аврил Левињ, добро почна по стапките на Аланис, ама упадна во лошо друштво и застрани.

„Појадок кај Тифани“, еп за спонзорушите

• Имаше пред некое време реклама за некоја емисија „Стилисимо“ на А1 во која беше вклучена реплика од „Појадок кај Тифани“ – како симбол на модна елеганција од високо ниво.
• Потоа посетив една студентска изложба на ликовна уметност и дизајн и слики со Одри Хепберн од истиот филм беа употребени како предложок за парфеми.
  
• Сега гледам на насловната страница од Википедија на македонски како избрана слика оди кадар од сцена од филмот...

На страна што на написот за филмот на нашата Википедија е буквалистички превод од англиски:

Појадок кај Тифани е филм-оскаровец 1961 година, во кој Одри Хепберн и Џорџ Пепард се појавуваат во главните улоги. Режиран е од Блејк Едвардс. Портретот на Холи Голајтли како наивен, ексцентричен социјалит најчесто се смета дека е најпознатата и најнезаборавната улога на Одри Хепберн.

Што по ѓаволите значи тоа „социјалит“ на македонски? На англиски „socialite“ (сошалајт) е лице од високата класа кое се занимава со организирање и учество во забави, на пример пребогатата Парис Хилтон. Мислев функција на една енциклопедија не е да измислува и воведува нови термини, туку да го систематизира, класифицира и презентира постоечкото знаење.

Според содржината на филмот, испаѓа дека тоа „социјалит“ е превод на српскиот збор „спонзоруша“, оти ликот на Одри Хепберн е токму тоа – сиромашна млада жена што обезбедува сексуални и други услуги на постари богати мажи што ја издржуваат. Башка што и ликот на момчето е има иста функција (како и „пицајзла“, зборот „спонзоруша“ е само во женски род граматички, но може да се однесува на лица од било кој пол). Тоа што да се биде спонзоруша во Македонија се поистоветува со да се биде модерна жена е јака илустрација за состојбата на духот кај нас.

Наспроти големиот интерес за филмот, во нашата јавност имаше многу мал интерес за книгата која поискрено зборува токму за таа раширена појава: „Спонзоруше“ од Маша Ребиќ, која не е ни преведена на македонски. Едвај чекам написот за неа да биде избран за насловната на Википедија.

Брајан Адамс: Летото на 69-та (О, Канада!)

Во рамките на деновите на канадска култура и цивилизација го претставуваме Брајан Адамс, рок музичар, со песната со повеќезначно име „The Summer of 69“:

Standin on your mama's porch
You told me that you'd wait forever
Oh and when you held my hand
I knew that it was now or never
Those were the best days of my life

Друг познат канадски рокер е политички активниот Нил Јанг.

Канадска хеви-метал носталгија

Себастијан Бах е канадски металец познат во Македонија од доцните осумдесети и рани деведесети како згодниот пејач на Скид роу. Една од најпопуларните песни на тој бенд е „Се сеќавам на тебе“ (I Remember You),

Remember yesterday - walking hand in hand
Love letters in the sand - I remember you
Through the sleepless nights and every endless day
I'd wanna hear you say - I remember you

балада која по степен на носталгија може да се мери со „Летото на 69-та“ од Брајан Адамс.

Леонард Коен: Прво го освојуваме Менхетен (О, Канада!)

Еден од најголемите хитови на еден од најпознатите канадски музичари и поети на дваесетиот век. Најпознатиот стих од песнава, објавена во 1988 година

First we take Manhattan, then we take Berlin
(Прво го освојуваме Мехнетен, потоа го преземаме Берлин)

само како коинциденција има врска со стратегијата Македонија прво да се добие признание од членовите на НАТО на американскиот контитент, па потоа и од оние од европскиот.

Леонард Коен е роден во 1934 година и е постар дури и од една друга канадска легенда, Пол Енка.

Фајст: 1, 2, 3, 4 (весела канадска музика)

Фајст (Лесли Фајст) е музичарка од Торонто, Онтарио. Нејзиниот ептен весел видео спот „1, 2, 3, 4“ убаво ги покажува канадските квалитети на координираност, осет за тајминг и темпо.

Oh, you're changing your heart
Oh, you know who you are

Инаку, друга позната Канаѓанка, поп-пејачка е Нели Фуртадо, ама таа откако „ја сторија риба“ изгуби на оригиналност.

Денови на канадска култура на Развигор

Одбележувајќи го признавањето на Македонија под уставното име од страна на Канада, блогот Развигор и блоговите поврзани со него објавуваат Денови на канадската култура и цивилизација. Активностите на оваа непрофитна и волонтерска акција опфаќаат:

• Од архивата на Веб-сајт на денот ќе бидат извадени и презентирани рецензии на канадски сајтови, како овој.
  
• Презентирање на канадски културни вредности преку приказни, клипчиња и линкови овде.
• Ако има можност за викендот ќе излезат и некои информации за канадската научна фантастика на СФ обзервер.
  

Приклучете се и вие во акцијата - пронајдете ја тајната Канаѓанка во вас! :-)

Штафетата и смртта на албумот

Sećam se Pamtim to kao da je bilo danas, еден пријател ми зборуваше за совршеноста на компакт дискот, покажувајќи ми го „Апетит“ што го имаше изнајмено од цедетека. Тврдеше дека е снимката е неуништива, за разлика од тоа што снименото на лента од касета се губи со време. Бевме во средно, спремавме журка кај него таа сабота...

Од кај Рибаро дознав дека тече блогерска штафета за кои пет музички албуми ти се најомилени. Добра е таа форма, оти се создаваат линкови. Иронично, вон блогосферава, обата нејзини делови дела - и штафетата и албумот, се веќе надминати. Едната со одминување на социјалистичкиот култ на личноста и влегување во мода на други видови обожувања. Другата со губењето на значење на поимот на „носач на звук“ кој наметнува потреба од пакување на музиката во тој формат. Слично како што и поимот книга веќе не е синоним за содржател и преносник на информации-знаење-литература.

Како што вели Дејвид Браун во „Смртта на албумот“ во Вајерд 15.03:

Врвниот период на форматот на албумот беше во шеесеттите и седумдесеттите. Компакт-дискот наводно требаше да го означи почетокот на нова ера за албумот. Наместо тоа, долгорочно се покажа како поттик за негова пропаст: ЦД-то олесни прескокнување на послабите песни, кои ги имаше многу, оти компаниите напикуваа и до 22 песни на едно парче пластика. Подоцна, МП3-ките понатаму ги исечкаа албумите во расфрлани парченца.

Арно ама, останува и носталгијата за младоста и детството - и веројатно е лесно да се падне на искушението да се набројат оние посебни албуми што ги имаш купено, преснимено, па дури и изрежано со трпеливо прибирање емпетројки по торенти. Особено оние за кои ги имаш сторено сите тие работи. И веројатно се повеќе од пет. Како што се повеќе од пет и луѓето за кои може би ти било кеиф да дознаеш што им е омилено. Но ако и тие го сакаат истото, ќе си објават и без да бидат прозвани. Или нема?

Повеќе меѓусебно линкување за повеќе посетители

Благодарност до Горан Андреев за линкот до постот за копањето фосилчиња.

Ми се чини дека добрата пракса на меѓусебно линкување преку постови сеуште не е присутна кај повеќето македонски блогови, иако оние водечките ја имаат надминато фазата на форумизација, за која пишував пред повеќе од година и пол.

Активното линкување е потребно и за да се премости јазот меѓу разните македонски блог-платформи, кои се организирани и како агрегатори, ама само на блоговите кои се хостирани кај нив.

Колку што можам да видам од разни сајт-митери, користењето на независните агрегатори (Маседониа срч, Најди! и Дигимак) не е на некое високо ниво и има многу блогери и „обични“ сурфери кои не се свесни за нив и предностите кои им ги нудат и како издавачи и како читатели.

„Прво су настале амебе, па Јевреји...“

Зомбификација укажува на тоа дека народни пари се трошат на манифестации кои само по недостатокот на иронија заостануваат зад легендарната „Шовинистичка фарса“ со Предраг Ејдус и Јосиф Татиќ. Би бил благодарен ако некој ме упати каде може да се најде најпознатиот цитат од таа претстава во видео форма:

Прво су настале амебе, па Јевреји.
Па су Срби дошли из свемира.
Па тек су ондак Хрвати дошли из Перзије!

Она што ми пречи кај ваквите проекти е:

• тоталната произволност на „фактите“ - како можело да знаат дека зборот Македонија се користел пред 7000 години кога тие луѓе немале технологија за запишување на зборови?
• дополнета со благ плагијаризам - кој денес живее како во камено време? „Бушманите“ (поточно, народите Сан) од Јужна Африка. Значи, дел од фустаните на праисториските „Македонки“ треба да бидат „реконструирани“ по сеќавање на народните носии од серијата „Шака Зулу“, без да кажеме од кај ни се.
• а највеќе неоригиналноста во пристапот на „национализирање“ на преисторијата, обидувањето да се имитираат „успесите“ на „поголемите“ националистички заедници од соседството.
  

Летоска ја посетив пештерата Петралона (Камени гумна) на Халкидики во Грција. Таму се најдени остатоци од хоминиди, т.н. архаичен Homo sapiens, на места наречен и Homo heidelbergensis. Околу пештерата е изграден музеј, просторот е уреден и наменет за посети на туристи, на кои им се укажува дека тоа се „првите Европејци“, дека Гркот Аристотел ја „открил“ еволуцијата (а не неспоменатиот Дарвин), салите во огромната пештера се наречени според разни видни личности - повеќето Грци, се со цел да се имплицира дека не само западната наука и цивилизација, Европа како таква, туку и самиот човечки вид, е со грчко потекло - што може да се насети и од нивниот официјален сајт.

Во музејот и влезот во пештерата Петралона. Прокопан е посебен тунел за таа намена.

Апсурдноста на „елинизацијата“ (како и на „македонизацијата“) на ваквите праисториски наоди е повеќекратна:

• Низ Европа, од Грузија до Шпанија се најдени остатоци и од далеку постари хоминиди, „Првите Егејци“, без разлика на тоа која денешна етничка и национална припадност би им се препишала, не се и првите Европјани.
• Постојбината на сите хоминиди е Југоисточна Африка, од каде повремено и постепено мигрирале на други континенти, одејќи пешки. Чунови и бродови се релативно нова технологија. Освен ако нивото на Средоземно Море не било ептен спуштено, Европа најверојатно полека се населувала од Блискиот Исток преку Кавказ, одејќи околу Црно Море, а не преку Балканот.
• Петралонциве во најдобар случај биле предци на неандерталците (Homo sapiens neanderthalensis), претпоследните Европејци. Нашите предци, односно предците на сите денешни живи луѓе (Homo sapiens sapiens), дошле од Африка пред неколку десетици илјади години и веројатно им ја пресекле лозата со истребување.
  

Робокап препорачува: изучувајте го Стариот Рим

Во најновиот Вајерд има напис за д-р Питер Велер, кој е познат како носител на главната улога во Робокап. Освен како актер, тој работи и како професор по историја на уметноста, кој вели:

Римјаните биле неверојатно комплексни луѓе, а и ние сме неверојатно комплексни луѓе. Може да научиме многу за тоа зошто работите се такви какви што се преку гледање на она што тие го правеле.

Во еден од предметите на Велер студентите споредуваат модерни дела за Стариот Рим (холивудски филмови) со дела напишани во рамките на таа цивилизација (оригинални книги).

Безвезните дропки за идентитети

Ми пречи тоа што кај нас и на официјално ниво се мешаат термините националност и етничка припадност. Тоа е уште еден остаток од комунистичката терминологија на СФРЈ, во која беа поистоветени. Во западниот свет кон кој се стремиме, терминот националност (nationality) се однесува на државјанство, а не на припадност кон определена етничка заедница. Граѓаните на Македонија немаат различни националности, а може да имаат различно етничко потекло, да припаѓаат кон различни етнички заедници, итн.

Го препорачувам постот од Зомбификација во кој се покренува прашањето за повеќеслојноста и плуралноста на етничките идентитети:

Нели е малку апсурдно да се признава правото на двојно државјанство, а да не се признава правото на двоен или троен етнички идентитет?

Зошто да не можам во исто време да се чувствувам, на пример, како етнички Албанец и како етнички Македонец, ако татко ми е Албанец а мајка ми Македонка? Со какво право ме перципираат како „пола Албанец“ и „пола Македонец“, а не како цел Албанец и цел Македонец - кога ги зборувам и двата јазика и подеднакво ми се блиски и двете култури?

Понекогаш се прашувам колку некои работи кои ги земаме здраво за готово всушност имаат основа во некои бирократски одлуки донесени некогаш одамна, од типот формулари со само еден избор, или бази во кои „не може“ да се додаде поле. Тесно поврзани со ова се и за фашизоидите тенденции, за кои имавме свеж пример пред некој месец, кога наш висок политичар изјави дека личност со „нечисто“ потекло нема право да говори за дадена етничка група, во која припаѓа „парцијално“.

Знам за луѓе што биле и металци и турбофолкери. Или технаџии и рокери. Истовремено.

Како да најдете фосили од малечки диносауруси

Упатство од Вајерд-хау-ту за тоа како се наоѓаат остатоци од малечки диносауруси, перфектно за проширување на научната и туристичка понуда во Македонија. Па и „ние“ сме биле дел од Пангеа!

Првата македонска рецензија на стрипот „Macedonia“

Пред некоја недела „Форум плус“ објави рецензија на стрипот „Македонија“ под наслов „Стрип за една спречена војна“, споменат пред едно два месеци на англиската верзија на блогов. Авторката Кристина Хаџи-Василева со право нагласува дека:

Оваа книга е значајна затоа што конечно се објавува книга за Македонија на англиски јазик што ќе биде широко достапна. Форматот сам по себе ќе помогне да се допре поширок опсег публика, особено и луѓе кои не се заинтересирани да читаат класични научни анализи и историски осврти.

Тема на стрипот е анализа на спречување на конфликтот, раскажано во вид на патепис. Како што веќе најавив, планирам да се произнесам и јас за делово. Инаку, како што е ред во современието, отворен е и блог за книгата.

Најава за два скопски уметнички настани

• На 7 септември (петок) во Точка ќе биде отворена изложба на цртежи од познатата скопска уметница Билјана Клекачкоска. Кликнете на сликата за повеќе инфо.

• На 14 и 15 септември 2007 година, во Скопје ќе се одржи филмска ревија на музички документарци од регионот со дискусии и трибини со наслов „Гледај најгласно!”.

Нова временска лента: Јунаците на Плутарх

Многу класици на светската литература сеуште „чекаат“ да бидат преведени на македонски јазик. Меѓу нив се и „Житијата“ или „Паралелните животи“ на античкиот автор, граѓанин на Рим и етнички Грк - Плутарх.

Плутарховите биографии „на благородните Грци и Римјани“ се меѓу највлијателните историски дела во историјата - на пример Наполеон Бонапарта си носел копија со себе на сите походи.

Особено важни се преводите на француски и англиски, направени во текот на ренесансата и ревидирани неколку века подоцна - достапни на веб (Paralel Lives). За жал, колку што јас знам, на македонски е преведена само биографијата на Александар, во издание на Нова Македонија некаде на почетокот на деведесеттите - една мала жолта книшка.

Како алатка за љубителите на историјата имам направено хронологија на животите на јунаците на Плутарховите житија, според написот на англиската Википедија.

Продолжен рокот за конкурсот за фотографии за Декадата на Ромите

ФИООМ објави дека е продолжен рокот за Чачипе - конкурсот за фотографии со кои се рушат стереотипи за Ромите.

Ако не сте фотограф/ка, може да придонесете за промоција на Македонија преку гласање за фотографии од наши автори.

На пример, (транспарентно признавам конфликт на интереси: другар ми) Срџан Амет е автор на оние со ИД 505 и 740.

Втор македонски филм издаден под слободна лиценца

Вториот македонски филм објавен под слободна лиценца е направен преку ремиксирање на првиот - прекрасен пример за надградба на смисли и пораки. Ако сакате, гласајте за него на Кајмако’.

Филмот за Мајн(д)свипер

Не сум играл Мајн(д)свипер со години, но филмов е одличен.

Попатно: Меѓународна кампања за укинување на мини.

Исхраната во Стариот Рим

Еден интересен напис за нови археолошки интерпретации на наоидите од Помпеи (Did Romans Love Fast Food) обрнува внимание на влијанието на предрасудите при создавањето претстави за животот во минатото.

На пример, тоа како местото на слугите во домаќинството во Британија во 19 век влијаело на перцепцијата на местото на римските робови, или тоа дека западната традиција на формални оброци можеби била помалку раширена меѓу обичниот народ (чии потомци се и скоро сите жители на Македонија), наспроти каснувањето „од нога“.

Да се смени законот што поттикнува пожари

Голем дел од пожарите ги предизвикуваат дрвокрадци, оти според некој закон опожареното може кој сака да го собира - легално.

• Основна практична мерка што треба да ја предложи Владата, а да ја усвои Парламентот, е таквиот закон да се смени: да не смее да се собира дрвна граѓа од опожарена шума - нека се дозволи природата да се регенерира сама, кога веќе ние не сме кадарни да ја заштитиме.

Инаку, го поддржувам и предлогот за работни акции за пошумување.

Конгрегејт - одличен веб-сајт за игри на интернет

Топло го препорачувам веб-сајтот „Конгрегејт“ на сите кои се заинтересирани за играње преку интернет и за флешот како медиум. Како што веќе пишав во рецензијата:

Авторите на игри имаат можност да ги качат своите дела на сајтот и потоа да добијат дел од парите што сајтот ги собира преку објавување реклами.

Играчите, пак, може да заработуваат поени со кои подоцна би учествувале во наградни игри и слично, а и просто да се дружат со другите играчи.

Дизајнот на делот за игри овозможува муабетење додека се игра некоја игра со паралелно отворање прозорче со канал за „чат“. Така, двајца или повеќе пријатели може да играат иста игра, која првобитно не е наменета за повеќе играчи, но со ова добива на интерактивност.

Мекдоналдс пак на мета на критики и сатира

Постот на Кичен чикен за Мекдоналдс ме потсети на една одлична игра за таа корпорација, што може да се најде на Конгрегејт.

Играта е бесплатна, се игра преку нет, а играчот е во улога на раководител кој се грижи за сите елементи на производството, продажбата и маркетингот. Тоа што е стратешки ориентирана не значи и дека е претешка. Податоците кои се искористени за оваа пародија може да се најдат и во филмот Мек Лајбел, кој е достапен на нет.

Цртан филм за препраќањето пошта

Нештата што ги кажував во написот „Станете махер/ка за е-пошта“ може да ги дознаете и преку ова симпатично цртано филмче, на англиски јазик.

Тендер за слободен софтвер за Речник на компјутерски термини

Со цел развој на стандризирана македонска информатичка терминологија, Фондацијата Метаморфозис објавува тендер за создавање веб-апликација за речник преку која сите заинтересирани страни ќе може да го применат стручното искуство за унифицирање на терминологијата и ширење на собраните знаењата.

Маче бара човек

Можеби ќе го наречат Диоген? Повеќе информации кај Умка.
(На сликата не е Умка, туку мачето кое бара дом.)

Две интервјуа со Џоичи Ито

Во Неделно Време (23.6.2007) е објавено интервјуто кое со Џоичи Ито на официјалната промоција на Криејтив комонс во Македонија го направи Владимир Николовски. Заедно со интервјуто пренесен е и стрипот „Како функционира Криејтив комонс“ од централниот сајт (How it works) кој го адаптираше тимот на Метаморфозис.

Во вторник во Шпиц треба да излезе уште едно интервју, кое го има направено Владо Апостолов. Џои работи на тоа интервју преку неговиот блог, што е веројатно прв таков случај во македонското новинарство.

Сите гореспоменати дела наскоро ќе бидат достапни и на веб на македонски јазик.

Бистрење политика, vol. 1

Има неколку фундаментални проблеми кои треба да ги надминеме за да го подигнеме нивото на демократија во земјава - нетранспарентно одлучување, договарање на принцип на преговори меѓу главатари (на племиња, кланови, семејства/фамилии) наместо со граѓанско учество, недостаток на јавна расправа за клучни прашања, недостаток на отчетност за тешки гафови (што е со македонскиот државен идентитет во Охрид?), непостоење интерпартиска демократија, независност во носењето одлуки... Оксиморон вели:

Инаку, во сите други држави овие прашања се регулираат преку дискусии во парламентите. Таму народните избраници изнесуваат во јавноста аргументи „за“ и „против“ посочените предлози. И именуваат. Во име на оние кои ги избрале и чиј интерес го застапуваат. Но не и кај нас. Кај нас парламентот е само збир на тастери во рацете на лидерите на партиите. Сони Плејстејшн систем.

Слично сакаше да каже и Горан Михајловски:

Доцна им е да жалат. Ако во НАТО примаат феудални општества тогаш имаме шанса. Оти партиите личат на феуди. Главен е интересот на феудалецот, а не на државата.

И во право е .аНТИ: ваистина сме во војна! :-(

Википедија на македонски надмина 10.000 статии

Бројот на статии на Википедија на македонски јазик тукушто надмина 10.000! :-)

Со тоа, нашата википедија ќе се вброи меѓу википедиите од наредното ниво, со над десет илјади статии. Нек се множат и нек се шири знаењето.

Предлог за флаер за Форумот на НАТО, Евровизија во Белград...

Напишав еден краток текст кој го ставам на располагање на сите што би сакале да лобираат за Македонија со користење на хумор и сатира. Текстот прави алузија на песната на Џон Ленон и се надоврзува на она со Дедо Мраз. Насловот е „Imagine all the countries...“

Исто така, предлагам нов слоган за кампања во оваа смисла:

Just Macedonia,
thank you very much!

Македонија станува дел од светот на слободната култура

Светскиот бренд Криејтив комонс влегува кај нас

Филип Стојановски

На многумина навикнати на практиките на првобитната акумулација на капиталот што ја искусиле во Македонија може да им биде чудно што некои од најпознатите брендови во светот на Интернет не се ориентирани кон алчно собирање профит.

Иако некои од гигантите во компјутерската индустрија често ги споредуваат со рекетари и бескомпромисни освојувачи од типот на Борг (од Ѕвездени патики), дури и некои од многу успешните комерцијални играчи, како Гугл, својот деловен модел го базираат на обезбедување бесплатни услуги и индиректна заработка преку реклами. Но, секако вистински херои во приказнава се фирмите и организациите што работат целосно непрофитно, а имаат огромно влијание. Таквите најчесто се идентификуваат со поимот слободна култура.

Членовите на движењето за слободна култура се најразновидни. Од компании што меѓу другото произведуваат слободен софтвер и им овозможуваат на сите да го користат, копираат, приспособуваат и споделуваат, до филантропски фондации и невладини организации кои сметаат дека пристапот до знаење е предуслов за решавање на сите други проблеми во светот. Увидувајќи го потенцијалот на Интернет во таа смисла, тие често формираат меѓусебни сојузи, доаѓаат до заеднички платформи и се помагаат меѓусебно во остварувањето на заедничките цели.

На пример, заедницата на слободен софтвер веќе има произведено неколку светски бренда. Имињата како Линукс, Убунту, Опен офис, Мозила, Фајерфокс или Тандербрд се поврзани со производи во чиј брендинг се заснова на искуствата на корисниците, а не на инвестирање во огромни маркетиншки буџети, особено во споредба со неслободните конкуренти. Тие заземаат огромен дел од пазарот на информатичка технологија и со задоволство ги користат и влади и фирми и милиони индивидуални корисници. На луѓето едноставно им одговара да користат квалитетен, легален софтвер за кој не мора да ги плаќаат лиценците.

Друг важен дел од движењето на слободна култура е отворениот пристап, чии актери се залагаат за целосна достапност на резултатите од научните истражувања, со што се зголемува и комуникацијата меѓу научниците, образовните стручњаци, студентите и сите заинтересирани за ширење на знаењето во таа форма.

Криејтив комонс како светски бренд

Развојот на Интернет го има поттикнато американскиот правен стручњак Лоренс Лесиг да ги примени ваквите и слични искуства и на поширокото поле на авторски права. Организацијата што ја основал во 2001 година заедно со неколку истомисленици ја нарекле Криејтив комонс, а тешкопреводливото име се однесува на добрата во јавна сопственост. Историјата на англискиот јазик не учи дека првобитно зборот комонс се однесувал на јавните простори, како паркови и плоштади, односно на делот од имотите на селата кои биле во сопственост на сите селани, како ливадите на кои сите можеле да ги напасуваат говедата, или шумите од кои сите можеле да собираат дрва за потпала.

Многу брзо Криејтив комонс ја има добиено поддршката на луѓето што веќе го користеле Интернет за објавување на нивните креативни производи. Во прв ред тоа биле автори на текстови, новинари, репортери, писатели, кои често истовремено биле и блогери, луѓе на кои не им пречело ако ги цитирате, под услов да наведете точно од каде доаѓа цитатот, со име и презиме и линк до оригиналот. Од сличен мотив им се придружиле и авторите на други видови содржини, како фотографии, музика, филмови... кои и пред тоа ги објавувале своите дела на Интернет и на кои им било потребно скратување на процесот на одобрување кога некој сакал да ги преземе - а со тоа и промовира.

Имено, според важечките закони за авторски права, секое дело со самиот чин на создавање е заштитено, а авторот се добива со морални и материјални права. Доколку го објави делото на Интернет, авторот не губи ниедно од тие права. Тоа што технологијата на други луѓе им овозможува да симнат и искористат слика од веб-сајт не значи дека тие смеат да го прават тоа. Без експлицитна дозвола на авторот таквиот чин е пиратство, а починителот може да стане цел на тужба за отштета.

Една од целите на Криејтив комонс е на авторите што сакаат на другите да им дозволат да ги користат своите дела, да го направат тоа на еден елегантен, јасен и правно издржан начин. Со примената на некоја од лиценците, авторот всушност склучува договор со своите корисници, кои се обврзуваат делата да ги користат според однапред определени услови, уживајќи определени привилегии.

Така на пример, преку една од лиценците, еден автор-блогер може да дозволи корисниците да користат негови текстови и да ги објавуваат во своите изданија, под услов да го наведат изворот (да нема плагијат) и тие изданија да се некомерцијални. Доколку корисниците прекршат некој од условите на договорот - на пример го објават текстот во комерцијален весник - тогаш авторот може да ги тужи за нарушување на неговото авторско право, поткрепено со лиценцата.

Македонски парадокси

Досегашната практика во Македонија укажува дека голем број објавени дела циркулираат без попречувања меѓу корисниците, во вид на пиратски производи и плагијати. Но, пиратството и плагијатот не се дел од слободната култура. Слободната култура подразбира функционирање на правната држава и почитување и на правата на авторите.
И во Македонија има голем број автори што од промотивни или хуманитарни причини дозволуваат слободен или делумно слободен пристап до своите дела, било преку Интернет, било преку други медиуми. На пример, на сајтот Македонска музичка мрежа има дел МП3 во кој се поставени десетици песни од македонски изведувачи. Арно ама на страницата постои и една контрадикторност - стои текст дека „сите права се задржани". Тоа „сите“ значи и правото на симнување, изведување и дистрибуција. Значи, иако се ставени на располагање, нашиот закон пропишува дека граѓаните што ќе бидат „фатени" да ги поседуваат овие датотеки може прекршочно да одговараат - доколку не покажат документ со дозвола да ги користат или дистрибуираат потпишан од сопствениците на авторски права.

Секако дека уредниците на сајтот немале намера на овој начин да „фабрикуваат" криминалци, но без соодветна законска рамка на нивните корисници може да им се случат многу непријатни нешта. Токму за разрешување вакви ситуации се наменети лиценците Криејтив комонс. Уредниците на сајтот, а уште подобро самите автори, можат да применат некоја од нив преку поставување соодветна ознака на страниците, по што корисниците ќе знаат што точно можат да прават со изложените дела.

Дополнително загрозување на корисниците во Македонија е улогата на фирми што вршат застапување колективни авторски права, како ЗАМП, наплатувајќи глоба од корисниците што пуштаат музика јавно, без разлика на тоа дали авторите на музиката ги овластиле тоа да го прават или не. Работите се придвижуваат и на ова поле, но се уште на државно ниво се чека на решение со кои на авторите ќе им се овозможи право на избор, преку кое ќе може да ја одбијат „заштитата" на ваквите организации. Се најавуваат темелни измени на законската регулатива со кои Македонија уште повеќе ќе се приближи на развиениот свет, а со тоа ќе се овозможи и поголемо поле на дејствување на слободната култура.

Криејтив комонс во Македонија

Како што пиратството е еден од најголемите противници и попречувачи на слободниот софтвер, така и ситуацијата во која не се знае кој пие а кој плаќа во светот на продукција и дистрибуција на културни добра е закана за пошироката слободна култура.

За Криејтив комонс да дојде во Македонија, прво требаше да се создаде критична маса на поддржувачи и организации што би застанале како застапници на движењето. Оти ова е движење кое што е невозможно да се наметне однадвор во средина каде што за него нема потреба или интерес. Големиот број блогери, фотографи, дигитални уметници кои почнаа да ги користат американските лиценци во последните две години укажа дека е дојдено време за тој чекор.

Фондацијата Метаморфозис, која е официјален претставник на Криејтив комонс во земјава, изврши превод и приспособување на текстот на лиценците на македонската правна рамка. Во целиот процес голема улога играа и стручњаците од Центарот за образование за интелектуална сопственост од Правниот факултет во Скопје, како и НВО Контрапункт, чиј културен центар Точка има голема улога во комуникацијата и вмрежувањето меѓу младите македонски уметници и творци. Текстовите потоа беа изложени на јавна расправа, па потоа и официјално одобрени од централата на Криејтив комонс.

Со официјалното објавување на лиценците, закажано за 19 јуни, Македонија на уште еден начин ќе им се приклучи на водечките светски трендови, а сите нејзини граѓани ќе може да ги користат благодатите на слободната култура и за лична полза, но и за промовирање на културните вредности на земјата во која живеат.

Текстов беше објавен и во Неделно Време на 17.6.2007.

Конкурс за административно-финансиски асистент

Фондацијата Метаморфозис распишува конкурс за отворено работно место административно-финансиски асистент. Крајниот рок за поднесување на пријавите е 22 јуни 2007 г. во 16:00 часот.